Met de Hanze of Hanza wordt een groep, gezelschap, gemeenschap of bewapende schare aangeduid. Dit begrip gebruikten handelaren in de Middeleeuwen die door met elkaar samen te werken zich wilden beschermen tegen dieven, rovers en piraten. Doordat de handel via zee gevaarlijk was door piraterij ontstond rond de Oostzee en Noordzee de behoefte aan samenwerking en afspraken om de scheepvaart hier veiliger te maken. Door elkaar ook handelsprivileges te geven, zoals een vrijstelling van tol, stimuleerden ze ook de onderlinge handel en winst. Eerst waren dit afspraken tussen kooplieden maar al gauw werden dit ook afspraken tussen de steden onderling. Door steun bij elkaar te zoeken en door samen te werken werd het vervoer veiliger en konden kosten gedrukt worden en kon alles dus ook goedkoper, ook doordat er groter ingekocht en verkocht kon worden.

Het ontstaan van de Hanzesteden

De handel via water was de meest gebruikelijke manier en de steden die hier het meeste voordeel bij hadden waren die steden die hun ligging hadden aan  zee en aan een rivierennetwerk dat diep door het achterliggende land liep. Het Hanzeverbond ontstond in de 12e eeuw in de mooie stad Lübeck. Dit was de eerste stad die zich aansloot bij het Hanzeverbond en bleef lange tijd de belangrijkste stad van het Hanzeverbond. Ook Nederland sloot zich aan bij het Hanzeverbond. Kampen was een van de eerste steden die zich aansloot. Belangrijke handelsplaatsen rond 1400 waren naast Lübeck ook Hamburg (Duitsland), Brugge, Londen, Keulen, Gdansk en Novgorod. In Nederland zijn dit onder andere Zwolle, Deventer, Zutphen, Kampen, Elburg, Hattem, Hasselt, Harderwijk en Doesburg. Deze steden die zich op deze manier bij elkaar aansloten, werden Hanzesteden genoemd.

De handel vond plaats tussen België, Nederland, Duitsland, Polen, Noorwegen, Zweden en de Baltische staten. De volgende handel werd vervoerd: Stenen, pels, bier, rijst, haring en stokvis. Deze goederen werden verhandeld tussen de diverse landen. De stenen werden bijvoorbeeld gebruikt om de Sassenpoort in Zwolle, of de Koornmarktspoort, stadspoort in Kampen, te bouwen. Ook andere oude gebouwen zijn zo ontstaan, zoals de Waag in Deventer. De Hanzetijd was een bijzondere tijd waarin veel gebouwd werd waardoor er hele steden ontstonden.

De handel werd vervoerd per kofschip. Een groot stevig schip gebouwd, ook wel de kogge genoemd. Deze was gebouwd van eikenhout en mos. Mos hield de regen tegen en zo ontstond er geen lekkage en kon de kogge blijven drijven. In Kampen is hier nog een replica van te bewonderen.

Het Hanzeverbond in verval

Gedurende de Hanzetijd was Amsterdam nog maar een klein vissersdorp en Kampen was door de IJssel veel belangrijker handelsstad. In de 16e eeuw viel de Hanze uit elkaar. Steeds minder landen deden mee met het Hanzeverbond, deels door een minder goede samenwerking, maar ook doordat er internationale Hanzesteden ontstonden zoals Antwerpen en daarna Amsterdam. Deze stad trok de handel naar Oost en West-Indië en Amerika naar zich toe.

De handel met het Oostzeegebied en Nederland bestaat nog, alleen is de handel wel aanzienlijk minder geworden dan in de Hanzetijd.

Bronnen: Mens-en-Samenleving InfoNu, Wikipedia,